Polonistyczne edytorstwo związane było początkowo z Zakładem Bibliotekoznawstwa i Dokumentalistyki, który powstał w roku 1988 z inicjatywy i pasji doc. dr hab. Michała Witkowskiego oraz doc. dr hab. Ryszarda Marciniaka (ówczesnego dyrektora Biblioteki PTPN). Głównym celem było wznowienia na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza magisterskich studiów bibliotekoznawczych i zorganizowania ich w strukturach Instytutu Filologii Polskiej na Wydziale Filologicznym. Studia bibliotekoznawcze zakład prowadził w latach 1988-1996, ale w roku 1994 uruchomiono również zajęcia edytorskie dla studentów filologii polskiej. Edytorstwo od samego początku cieszyło się powodzeniem wśród studentów polonistyki. Po zamknięciu w roku 1996 studiów bibliotekoznawczych, i po śmierci prof. Witkowskiego, Zakład Bibliotekoznawstwa został przemianowany na Zakład Nauk Pomocniczych i Edytorstwa.
Nauki pomocnicze
Studenci pierwszego roku filologii polskiej, bez względu na to, w jakim trybie i ile lat studiują, są zobowiązani uczestniczyć w ćwiczeniach z nauk pomocniczych historii literatury polskiej.
Uznaliśmy za celowe i konieczne, aby nauczanie tego przedmiotu – bardzo użytecznego dla całego kształcenia przyszłego polonisty - zorganizować w ramach jednego zespołu naukowo-dydaktycznego. Zapewnia to, po pierwsze: jednolitość i spójność programu zajęć – jego przedmiot, zadania i cele, a także kolejność tematów ćwiczeń wypracowaliśmy wspólnie (wszyscy pracownicy Zakładu uczą przynajmniej jedna grupę w danym roku akademickim); po drugie: sprawność przebiegu procesu dydaktycznego – dysponujemy bogatym księgozbiorem podręcznym zasobnym w słowniki, bibliografie literackie, pomoce naukowe w formie zestawów zadań i ćwiczeń do opisu bibliograficznego itp., a także dzięki będącej pod opieką Zakładu pracowni komputerowej podłączonej do internetu możemy wyjaśniać studentom zasady korzystania ze spisów bibliograficznych dostępnych w sieci i na płytach CD (bazy danych Biblioteki Narodowej i innych naukowych bibliotek w kraju i na świecie), ucząc tym samym nowoczesnych zasad kwerendy i kształcąc umiejętność samodzielnego sporządzania bibliografii załącznikowych do referatów, prac kontrolnych i magisterskich.
Ze względu na praktyczny charakter przedmiotu, wiedza przekazywana na zajęciach powinna być jak najpełniej sfunkcjonalizowana. Dlatego dbając o jednolitość programu dla wszystkich grup pierwszego rocznika staramy się jak najpełniej uwzględniać oczekiwania i wymagania literaturoznawców, którzy prowadzą zajęcia z przedmiotów historyczno- i teoretycznoliterackich w zakresie zasad opisu, techniki sporządzania przypisów, umiejętności sporządzania zestawień bibliograficznych itp.
Specjalizacja wydawnicza
Przekształcenie profilu wydawniczego w specjalizację nastąpiło w roku akademickim 1998/99, dzięki temu prawnie usankcjonowano adnotację (zaświadczenie) w dyplomie absolwenta, czego nie gwarantował naszym studentom status profilu.
Powierzono nam tym samym zorganizowanie jednej z sześciu istniejących na poznańskiej polonistyce specjalizacji. Od początku, tj. od roku akademickiego 1994/95 ten uzupełniający kierunek polonistyki ma dobrą opinię wśród studentów i cieszy się ich niesłabnącym zainteresowaniem. Świadczy o tym między innymi liczba kandydatów corocznie ubiegających się o przyjęcie do grupy edytorskiej, która znacznie przekracza ilość miejsc. Dlatego, mimo nielicznej kadry Zakładu, w roku akademickim 1998/99 utworzyliśmy grupy tej specjalizacji również dla społeczności studiującej polonistykę w trybie zaocznym.
Założeniem naszym pozostaje bowiem spełnienie oczekiwań studentów, którzy wybierając polonistykę zakładają możliwość swej zawodowej realizacji także poza profesją nauczycielską. Program specjalizacji wydawniczej oparliśmy na przeświadczeniu o fortunności połączenia w jednym procesie dydaktycznym uniwersyteckiej wiedzy w zakresie literaturoznawstwa i kultury języka polskiego z kształceniem umiejętności obsługi komputerowych programów edytorskich i graficznych (niezbędnych współcześnie do prac redakcyjnych) oraz ze zdobywaniem wiedzy o zasadach funkcjonowania instytucji wydawniczych (podstawach prawnych działalności wydawnictw, ekonomii i finansach firm wydawniczych, zagadnieniach marketingu – strategii reklamy i sprzedaży książki).
Wzrost wymagań wobec pracowników nie pozwala poprzestać na wykształceniu średnim, nie zmaleje więc zapotrzebowanie na książkę naukową; z kolei rosnące ceny książek zwiększają oczekiwania co do poprawności i estetyki publikacji - wszystko to utwierdza nas w przekonaniu, iż fuzja edukacji polonistycznej z edytorskim wykształceniem zawodowym zwiększy możliwości zatrudnienia adeptów polonistyki.
W trosce o zachowanie równowagi pomiędzy poziomem wiedzy zdobywanej w zakresie przedmiotów filologiczno-historycznych i nabywaniem praktycznych umiejętności w zakresie nowoczesnego edytorstwa od początku współpracujemy z wydawcami i specjalistami zatrudnionymi na co dzień w wiodących wydawnictwach poznańskich, powierzając im prowadzenie zajęć z przedmiotów zawodowych. Jednocześnie dzięki takim kontaktom możemy organizować praktyki zawodowe w wydawnictwach, które są obowiązkowym elementem kształcenia studentów naszej specjalizacji.
W Zakładzie prowadzone jest również seminarium magisterskie z historii kultury i edytorstwa naukowego.
Sylwetki pracowników zakładu
Prof. dr hab. Michał Witkowski [14 VIII 1927 – 18 IX 1996] Praca doktorska (obrona 1965) Problematyka teatralna wileńsko-kowieńskiego okresu twórczości Mickiewicza. Promotor: prof. dr hab. Zygmunt Szweykowski. Habilitacja (1977, zatwierdzona 1978): W kręgu „Śpiewów historycznych” Niemcewicza. Od 1992 roku profesor zwyczajny. W latach 1981-1987 Dyrektor Instytutu Filologii Polskiej, uznany i zapamiętany przez środowisko poznańskiej polonistyki jako jeden z najwybitniejszych. W roku 1988 założyciel kierunku bibliotekoznawstwo przy filologii polskiej i twórca Zakładu Bibliotekoznawstwa i Dokumentalistyki, który po zamknięciu kierunku, w roku 1996, przekształcony został w obecny Zakład Nauk Pomocniczych i Edytorstwa. Historyk literatury, wybitny znawca epoki oświecenia i romantyzmu, w szczególności twórczości Adama Mickiewicza. Badacz dziejów teatru XVIII i XIX wieku. Znakomity edytor o doskonałych umiejętnościach warsztatowych i niezwykłej erudycji. Wychowawca wielu pokoleń polonistów. Człowiek i humanista niepowszedniego pokroju. |
|
Prof. dr hab. Ryszard Marciniak Pracownik Zakładu w latach 1988/89 – 2007/08. |
|
Prof. dr hab. Wiesław Wydra |
|
Mgr Małgorzata Czyżma [14 IV 1945 – 4 I 2003] Absolwentka filologii polskiej. Pracownik naukowo-techniczny Zakładu w latach 1988/89 – 1992/93. |
|
Dr Jan Pyzio Absolwent Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UAM. Pracownik naukowo-dydaktyczny Zakładu w latach 1988/89 – 1995/96. |
|
Mgr Karolina Zgodzińska Pracownik naukowo-dydaktyczny Zakładu w latach 1989/90 – 1997/98. |
|
Prof. UAM, dr hab. Bogdan Hojdis Absolwent filologii polskiej. W Zakładzie od roku akademickiego 1998/99. Praca doktorska (obrona 1998) O koegzystencji polskiego piśmiennictwa średniowiecznego i sztuk plastycznych. Promotor: prof. dr hab. Tadeusz Witczak. W 2005 roku ukończył studia podyplomowe na Wydziale Matematyki i Informatyki UAM. Habilitacja (2014) Tematyka średniowieczna w polskiej fabule filmowej. Od roku 1998 kierownik studiów podyplomowych edytorstwa oraz bibliotekoznawstwa i informacji naukowej na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej. W latach 2014-2017 dyrektor Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Od roku 2016 dyrektor Ośrodka Wsparcia Kształcenia na Odległość UAM. Historyk literatury staropolskiej, mediewista. Przez długie lata pracownik Zakładu Literatury i Kultury Staropolskiej. Specjalista w dziedzinie współczesnego edytorstwa. Informatyk i znawca technik komputerowych. |
|
Dr Barbara Koncewicz Pracownik naukowo-dydaktyczny Zakładu w latach 1989/90 – 2022/23. |
|
Prof. UAM, dr hab. Ewa Krawiecka Absolwentka filologii polskiej oraz teologii. W Zakładzie od roku akademickiego 1991/92. Praca doktorska na filologii polskiej (obrona 1999) Wizerunki Św. Marii Magdaleny w dobie staropolskiej z dodatkiem aneksu ikonograficznego. Promotor: prof. dr hab. Tadeusz Witczak. Praca doktorska na teologii (obrona 2002) Przestrzeń biblijno-apokaliptyczna w powieści Michaiła Bułhakowa „Mistrz i Małgorzata”. Promotor: prof. dr hab. Jan Kanty Pytel. Habilitacja (2014) Romana Brandstaettera pisanie lumenarnej ikony w „Jezusie z Nazaretu”. Historyk literatury i kultury staropolskiej umiejętnie tropiąca motywy biblijne w literaturze i sztuce. Znawczyni twórczości Michaiła Bułhakowa i Romana Brandstaettera. Obok głównego nurtu zainteresowań zajmuje się marketingiem i promocją książki oraz zagadnieniami Public Relations. |
|
Prof. UAM, dr hab. Katarzyna Krzak-Weiss Absolwentka historii sztuki. W Zakładzie od roku akademickiego 1998/99. Praca doktorska (obrona 2002) Polskie sygnety drukarskie od XV do poł. XVII wieku. Promotor: prof. dr hab. Wiesław Wydra. W 2005 roku ukończyła studia podyplomowe na Wydziale Matematyki i Informatyki UAM. Habilitacja (2015) W ogrodzie duszy. Studia nad wyposażeniem graficznym polskich edycji modlitewnika „Hortulus animae”. Od roku 2017 kierownik Zakładu Nauk Pomocniczych i Edytorstwa IFP. Znawczyni sygnetów drukarskich oraz grafiki książkowej, w szczególności dawnej. Wykorzystuje rozległą wiedzę historyka sztuki, ujmując książkę jako przedmiot estetyki. Dydaktyk z zamiłowaniem do nowoczesnych technologii informacyjnych. |
|
Prof. UAM, dr hab. Monika Szczot Absolwentka filologii polskiej oraz filologii klasycznej. W Zakładzie od roku akademickiego 2006/07. Praca doktorska (obrona 2001) Klasycyzm Leopolda Staffa. Promotor: prof. dr hab. Maria Adamczyk. Habilitacja (2014) Od Herkulesa do „żony wyćwiczonej”. W kręgu staropolskich satyr menippejskich. Historyk literatury antycznej i staropolskiej. Badaczka obecności tradycji antycznej w jej imitacyjnych i emulacyjnych realizacjach, szczególnie zainteresowana topiką literacką i problemami genologicznymi w obrębie literatury starożytnej i staropolskiej. |
|
Prof. UAM, dr hab. Mirosław Wobalis Absolwent filologii polskiej. Praca doktorska (obrona 2007) Podręcznik multimedialny i jego funkcje w kształceniu polonistycznym. Promotor: prof. dr hab. Bożena Chrząstowska. Habilitacja (2018) Nowe media i technologie cyfrowe w kształceniu polonistów. Historyk literatury, metodyk. Znawca nowoczesnych technologii informacyjnych oraz ich nowatorskich zastosowań w procesie dydaktycznym. Pasjonują go nowe formy publikacji, struktury hipertekstowe i innowacyjne narzędzia przetwarzania informacji. Pracownik naukowo-dydaktyczny Zakładu w latach 2007/2008 – 2018/2019. |